Η θεραπεία είναι μια διαδικασία κατά την διάρκεια της οποίας το άτομο εστιάζει την επίγνωσή του όπου είναι αναγκαίο την κάθε στιγμή. Το ιδανικό είναι να επικεντρώνει την προσοχή του στο εδώ και τώρα και να είναι ελεύθερο από παρελθοντικές ιστορίες και μελλοντικές ανησυχίες, έτσι ώστε να μπορεί να συγκεντρώνεται στην κάθε στιγμή στο εδώ και τώρα και να ακολουθεί τη ροή σε ό,τι συμβαίνει...

Παραδείγματος χάριν, έχετε την αίσθηση της πείνας, βλέπετε μερικά κεράσια και θα θέλατε να τα φάτε. Ή κάποια στιγμή, νιώθετε την ανάγκη να μείνετε μόνοι και να ακούσετε μουσική. Ή σας αρέσει κάποιος, και σκέφτεστε ότι θα ήταν ωραίο να περάσετε κάποιο χρόνο μαζί του. Ο,τιδήποτε που μπορείτε να συνειδητοποιήσετε στην παρούσα στιγμή!

Έτσι, αποδεσμευμένοι από τραύματα, έχοντας επίγνωση των αναγκών σας,του υπάρχοντος περιβάλλοντος και των ικανοτητών σας σε κάθε περίσταση δράτε κατάλληλα ώστε να καλύψετε  την ανάγκη σας ... Οπότε αν πεινάω και υπάρχει μια κερασιά με καρπούς, είμαι αρκετά ψηλός για να τους φτάσω; Αν οχι, τί θα μπορούσα να κάνω; Μήπως να χρησιμοποιήσω μια σκάλα; Αν δεν υπάρχει καμιά λύση, θα μπορούσα να επιτρέψω στον εαυτό μου μια στιγμή απογοήτευσης που δεν μπορώ να αποκτήσω αυτά τα κεράσια... Οπότε αυτή η gestalt ανάμεσα σε μένα και την κερασιά έχει ολοκληρωθεί. Και τώρα μπορώ να συνεχίσω μέχρι να βρω έναν άλλο τρόπο να ικανοποιήσω την πείνα μου. Ή μπορώ να θυμώσω με αυτό το δέντρο που δεν “ μου επιτρέπει ” να απολαύσω τους καρπούς του. Ή θα μπορούσα ακόμη και να το πάρω προσωπικά και να αρχίσω να κλαίω, να απογοητευτώ τόσο πολύ έτσι ώστε να μην ξανά προσπαθήσω ποτέ να μαζέψω καρπούς από ένα δέντρο; Και πάει λέγοντας...

 

Αυτό είναι που ονομάζουμε “ δρώ στο εδώ και τώρα” σύμφωνα με ένα παρελθοντικό τραύμα.

Ας εφαρμόσουμε αυτό το παραδείγμα σε ολόκληρο το φάσμα της ζωής μας... Πόσο συχνά δεν κάνουμε το λάθος να μπλοκάρουμε την ολοκλήρωση μιας παροντικής Gestalt εξαιτίας ενός παρελθοντικού τραύματος που έρχεται στην επιφάνεια; Αυτό που η gestalt μας βοηθά να κάνουμε είναι να θεραπεύσουμε τα τραύματά μας έτσι ώστε να μπορούμε να ακολουθήσουμε τη ροή της ζωής μας!

Αλλά τί ακριβώς σημαίνει να είσαι συμμετέχων σε μια gestalt θεραπεία; Είναι ο θεραπευτής που έχει την μαγική ικανότητα να σε θεραπεύσει και εσύ εξαρτάσαι από αυτή την υπέρμετρη ικανότητά του; Ή είσαι εσύ που θεραπεύεις τον εαυτό σου ή την εαυτή σου; Και αν ναι, πώς συμβαίνει αυτό; Και αν αυτό είναι εφικτό, γιατί τότε χρειάζεστε έναν θεραπευτή; Λοιπόν, σας παραθέτω την προσωπική μου άποψη και ως πελάτισσα(θεραπευόμενη) και ως θεραπεύτρια...

Η μόνη αναγκαία διαδικασία για έναν άνθρωπο είναι να είναι παρών σε κάθε στιγμή στα τρία επίπεδα/πεδία επίγνωσης. Σε ένα συναίσθημα, μια σωματική αίσθηση (σωματική επίγνωση), μια σκέψη, μια φαντασιακή κατάσταση, μια μνήμη (νοητική επίγνωση) ή πληροφορίες από το περιβάλλον, καιρικές συνθήκες, σχήματα, χρώματα, θερμοκρασία, τοποθεσία, άνθρωποι, ζώα κτλ. (χωρική/περιβαλλοντική επίγνωση). Συνεπώς, όντας παρόν, το κάθε όν έχει την εσωτερική σοφία για το τι είναι καλύτερο για αυτό ανά πάσα στιγμή σύμφωνα με τις ανάγκες και ικανότητές του για να ολοκληρώσει μια εμπειρία και να συνεχίσει σε μια επόμενη και ούτω κάθ’ εξής. Αυτό είναι που ονομάζουμε “πάω με την ροή”! Διαλέγουμε να ξεκινήσουμε ψυχοθεραπεία όταν αισθανόμαστε κάποιο μπλοκάρισμα σε αυτή την φυσική διεργασία της ζωής, και όταν επίσης είμαστε έτοιμοι να μιλήσουμε για αυτό σε κάποιο άλλο άτομο.

Αυτό σημαίνει ότι επικεντρώνουμε την συνείδησή μας σε ο,τιδήποτε μας μπλοκάρει, ενώ είμαστε ανοιχτοί να ακούσουμε νέες τακτικές για τον τρόπο που μπορούμε να χρησιμοποιούμε την ικανότητα επίγνωσής μας. Ας το κάνουμε λίγο πιο ξεκάθαρο:

1. Δεν συνειδητοποιούν όλοι οι άνθρωποι το μπλοκάρισμα.
2. Αυτοί που το συνειδητοποιούν, δεν είναι σίγουρο ότι καταλαβαίνουν ταυτόχρονα και την δική τους συμμετοχή σε αυτό.
3. Ακόμη και αν συνειδητοποιούν ότι είναι συνυπεύθυνοι, δεν θεωρούν απαραίτητο να επιλέξουν ή δεν νιώθουν έτοιμοι να μιλήσουν γι’ αυτό ανοιχτά.
4. Ειδικότερα μπροστά σε κάποιον άγνωστο, ο οποίος είναι «ειδικός» και «ξέρει καλά» πως να βοηθήσει.

Συνεπώς, το να ζητήσουμε θεραπεία αποτελεί ένα βήμα πιο πέρα από την επίγνωση της μπλοκαρισμένης ροής της ζωής μας. Η επιλογή αυτή ενέχει τη θέληση να εκθέσεις την ιστορία της ζωής σου και να μοιραστείς την επίγνωσή σου με κάποιον, επιτρέποντάς του να σε βοηθήσει να την πας σε καινούρια μέρη που δεν έχεις δοκιμάσει ακόμη. Έτσι, ένα μεγάλο μέρος της θεραπείας συμβαίνει όταν μοιράζεσαι την επίγνωσή σου με κάποιον ο οποίος είναι εκεί να σε ακούσει με αποδοχή, χωρίς επίκριση και χωρίς να ερμηνεύει τα λεγόμενά σου^. αυτοί είναι οι βασικοί κανόνες της θεραπείας gestalt και της πρακτικής της επίγνωσης.

Το επόμενο επίπεδο δουλειάς με τον εαυτό σας συμβαίνει όταν ο θεραπευτής φωτίζει κάποια σημεία που δεν έχετε ακόμη συνειδητοποιήσει. Πώς το κάνουμε αυτό; Η Gestalt εκτός από εμπειρική είναι και πειραματική θεραπεία, εννοώντας ότι δημιουργούμε πειράματα με σκοπό την διεύρυνση της επίγνωσης των πελατών μας. Από ένα απλό όπως το να δωσεις προσοχή στην κίνηση των χεριών σου, μέχρι το πιο σύνθετο, όπως το να κανεις αναπαράσταση τού ονείρου σου βάζοντας τους σημαντικούς ρόλους σε μια καρέκλα τον καθένα, δίνοντας λόγο στον κάθε ένα να μιλήσει από την πλευρά του .(τεχνική άδειας καρέκλας)

Με αυτό τον τρόπο οδηγούμε την επίγνωση του πελάτη σε νέες πλευρές των συναισθημάτων του, των σωματικών του αισθήσεων, των αναμνήσεων, των κινήσεων, της στάσης του σώματος, του προσώπου και ο,τιδήποτε θα μπορούσε να πέσει στην αντίληψή μας και θεωρούμε ότι είναι σχετικό και βοηθητικό με το θέμα που έχει προκύψει στην εκάστοτε παρούσα στιγμή. Λοιπόν ναι, είμαστε όντως χρήσιμοι για αυτό το μέρος της διαδικασίας, αλλά η πραγματική θεραπεία γίνεται μέσω της διαδικασίας επίγνωσης του ίδιου του ατόμου.

Άλλος ένας χρήσιμος λόγος ύπαρξης ενός θεραπευτή είναι ότι ακόμη κι αν μπορείτε να είστε συνειδητοί όποια στιγμή χρειάζεται και γνωρίζετε ότι μπορείτε να φτάσετε στην ρίζα του προβλήματος σας φέρνοντας την επιγνωσή σας σε αυτό, υπάρχει ακόμη η ανθρώπινη ανάγκη της παρουσίας ενός ατόμου που θα σας ακούσει σε αυτές τις στιγμές αυτοαποκάλυψης. Μερικές φορές, για παράδειγμα, μπορεί να είναι αρκετά δύσκολο να αποδεχτείς ότι κάποια κομμάτια του εαυτού σου ήταν που αντιστέκονταν στην πραγματοποίηση της επιθυμίας σου να φας εκείνα τα κεράσια. Είναι εκείνα τα κομμάτια που σου έλεγαν ότι αν προσπαθήσεις να τα φτάσεις, ίσως να πληγωθείς, ότι δεν θα τα καταφέρεις ή ότι ούτως ή άλλως δεν είσαι αρκετά ψηλός! Στην θεραπεία gestalt όλες αυτές οι σκέψεις μπορού να ονομαστούν ενδοβολές.

Αρκετές φορές παρατηρούμε ότι μέσα μας υπάρχουν αρκετά αντικρουόμενα κομμάτια την ίδια στιγμή και βέβαια δεν είναι εύκολο να πάρουμε την ευθύνη(response-ability) για αυτά που έχουν αρνητική επίδραση στην ζωή μας (“ποτέ δεν θα φτάσεις αυτά τα κεράσια!”).

Συχνά όμως δεν παίρνουμε καν την ευθύνη για τα κομμάτια που επιδρούν θετικά πάνω μας, και αυτό είναι ένα άλλο θέμα! (“Είμαι τόσο τυχερός που έφαγα αυτά τα κεράσια”).

Είναι δύσκολο, παρ’όλα ταύτα είναι εξαιρετικά σημαντικό να πάρουμε αυτή την ευθύνη.

Αυτός είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος να περάσουμε μέσα από τα εμπόδια που βάζουμε στον εαυτό μας και να συνεχίσουμε προς το “στόχο”μας, βάζοντας την επίγνωση σε εκείνο το κομμάτι που προσπαθεί να μας σταματήσει από αυτό που θέλουμε να διεκδικήσουμε και ακούγοντας αυτό που έχει να μας πεί. (π.χ. αν χτυπήσεις για να φτάσεις αυτά τα κεράσια, κανείς δεν θα σε βοηθήσει).

Αυτό συνήθως προέρχεται από μια τραυματική εμπειρία, η ανάμνηση η οποία πυροδοτείται στο εδώ και τώρα, και μπλοκάρει τη ροή της εμπειρίας μας στην παρούσα στιγμή.

Αυτό μπορεί να ξεπεραστεί αν είμαστε συνειδητοί, αν φωτίσουμε και δώσουμε προσοχή σε αυτό το κομμάτι δίνοντάς του φωνή και ακούγοντάς το.

Είναι πιο σημαντικό το κάθε κομμάτι να εκφραστεί και ακουστεί παρά να δράσουμε για την ανάγκη του.

Γιατί λοιπόν να κάνει κάποιος αυτή την διαδικασία αποκάλυψης του εαυτού με έναν θεραπευτή και οχι μόνο με έναν φίλο;

Σε έναν φυσικό κόσμο θα ήταν αρκετό να μιλάμε ο ένας στον άλλον και στους εαυτούς μας μέσω αυτής της διαδικασίας που τώρα “υποχρεούμαστε” να ονομάσουμε gestalt. Όπως ο F. Perls είπε “με την gestalt δεν ανακάλυψα κάτι καινούριο, απλά συνέδεσα φυσικές ανθρώπινες διαδικασίες και τις ονόμασα θεραπεία gestalt”. Ο τρόπος με τον οποίο μεγαλώνουμε και ζούμε μας απομακρύνει από τις φυσικές μας ικανότητες, το να μπορούμε να συνειδητοποιούμε την εμπειρία μας σε κάθε στιγμή ( συναισθήματα, αισθήσεις, επιθυμίες κτλ). Ως αποτέλεσμα, μας απομακρύνει από το να δρούμε επαρκώς προς τις πραγματικές ανάγκες και επιθυμίες μας. Επίσης,μας αποτρέπει από το να αναπτύξουμε τις ανθρώπινες ποιότητες της αλληεγγύης και της αμοιβαίας υποστήριξης, από την επικοινωνία μέσω της αποδοχής, της μη επίκρισης και της ενεργής ακρόασης.

 Καλλιεργώντας αυτές τις ιδιότητες μπορεί να αποβεί αρκετό για να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον να αποκαταστήσουμε και να επαναφέρουμε τις φυσικές μας ικανότητες, αφού το ανθρώπινο ον έχει την ικανότητα να θεραπεύει τον εαυτό του μέσω της επίγνωσης. Γι’αυτό ευτυχώς ή δυστυχώς, στις μέρες μας κάποιοι από εμάς χρειάζεται να “εκπαιδευτούμε”  σε αυτό τον τρόπο επικοινωνίας έτσι ώστε να μπορέσουμε να μεταφέρουμε αυτή τη βασική ανθρώπινη γνώση σε άλλα άτομα μέσω της θεραπείας.

Ο σκοπός μου ως θεραπεύτρια είναι να μεταφέρω αυτή τηνγνώση μέχρι να κατακτήσει ο θεραπευόμενος-η αυτή τη διεργασία και μετά μπορεί να την προσφέρει στον εαυτό του και να την εξαπλώσει στον περιβάλλοντα χώρο του. Έτσι ώστε, η ανθρωπότητα να μπορέσει να εκπαιδευτεί ξανά για να άγει μια ζωή αποδοχής και μη επικριτικής υποστήριξης.

Αυτό που θα έλεγα με δυο λόγια, το να ζει κανείς με ελευθερία και αγάπη προς την ύπαρξη του όπως είναι την κάθε στιγμή( αυτή είναι η πρακτική που ακολούθησε ο O’Neil με τους μαθητές του στο Summer Hill ). Βέβαια ακόμη κι αν είναι μέρος της διεργασίας της επίγνωσης του να παρατηρεί χωρίς να κρίνει όλες τις εσωτερικές σκέψεις, συναισθήματα, επιθυμίες αυτό δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ως ανοχή σε μια βίαιη συμπεριφορά.

Άλλος ένας λόγος για τον οποίο το να είσαι θεραπεθτής είναι επάγγελμα είναι ότι τα τραύματα που μπορεί κάποιος να αποκτήσει εξαιτίας αυτού του τρόπου ζωής μπορεί να είναι υψηλά σε ποσοστά και μερικές φορές ούτε καν οι φίλοι μας δεν είναι έτοιμοι ή ικανοί να ακούσουν την τραυματική μας εμπειρία. Συνεπώς ένας κατάληλλα εκπαιδευμένος θεραπευτής είναι αυτός που μπορεί να αναλάβει αυτή την κοινωνικά“βρώμικη δουλειά”...

Επίσης, αρκετοί άνθρωποι αισθάνονται ότι είναι πολύ ντροπιαστικό να έχουν μια άσχημη εμπειρία, πιστεύοντας ότι έχει συμβεί μόνο σε αυτούς και σε κανέναν άλλον. Αυτό βασικά είναι ένα ψέμα που μας έχουν πουλήσει με όλον αυτό τον αστραφτερό και “καλογυαλισμένο” τρόπο ζωής που μας έχουν φορέσει όπου τα πάντα θα πρέπει να είναι στην θέση τους και στην εντέλεια και αν δεν είναι, τότε είναι δικιά μας ανεπάρκεια-ανικανότητα...

Με λίγα λόγια, δεν έχουμε ακόμη κατηγοριοποιήσει τον πόνο ως μια κοινή ανθρώπινη εμπειρία, δεν τον έχουμε συλλογικοποιήσει. Παρόλο που όλοι μας βλέπουμε όλη αυτή τη βία να διαδραματίζεται στις καθημερινές ‘ειδήσεις’ και στη ζωή γύρω μας, εμείς ακόμη πιστεύουμε ότι είναι το προσωπικό μας πρόβλημα ή ανεπάρκεια που φέρνει το βίωμα του πόνου στην ζωή μας. Δεν θα μπορούσε ο πλανήτης- κόσμος να ζήσει με ειρήνη και αγάπη αν υπήρχε μόνο η προσωπική σας ανεπάρκεια!;

Μέχρι ο πόνος να γίνει κοινωνικά αποδεκτός μπορούμε να μοιραστούμε αυτό το κομμάτι μας στο ασφαλές μέρος που δημιουργείται από έναν καλά εκπαιδευμένο θεραπευτή, ελπίζοντας ότι θα βοηθηθούμε να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε μόνο εμείς.

‘Ετσι ο σκοπός μου ως θεραπεύτρια gestalt είναι να εκπαιδεύω τους ανθρώπους στο να υποστηρίζουν τον εαυτό τους και τους άλλους με αγάπη και ελευθερία, το οποίο μπορεί να συμβεί αποδεχόμενοι το πως είμαστε αυτή τη στιγμή χωρίς κριτική και ερμηνεία και να βοηθάμε ο ένας τον άλλον να βιώνει την εμπειρία του ως έχει κάθε στιγμή. Χρειάζονται πραγματικά οι άνθρωποι έναν θεραπευτή-τρια;

Αρκετοί άνθρωποι που δεν είχαν μάθει επαρκώς πως να  υποστηρίζουν τον ευατό τους, μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη θεραπεία για να αναπτύξουν την ικανότητα να υποστηρίζουν τον εαυτό τους. Αφού έτσι κι αλλιώς όλοι μας λίγο ή πολύ με τον έναν τρόπο ή τον άλλον αποκτούμε τραύματα και ματαιώσεις και φαίνεται ότι δεν υπάρχει τρόπος να το αποφύγουμε, σαν να είναι και αυτό μέρος της φύσης του να είσαι άνθρωπος. Ναι, μερικές φορές δεν μπορώ να φάω αυτά τα κεράσια παρόλο που είμαι πολύ πεινασμένος...

Οπότε το όλο θέμα δεν είναι το επίπεδο του τραύματος ή το μέγεθός του, αλλά περισσότερο η ικανότητα να υποστηριχθεί κάποιος κατά τη διαδικασία. Και αυτή είναι η κύρια δεξιότητα που χρειάζεται να αναπτύξουμε στην θεραπεία, έτσι ώστε να μην εξαρτιόμαστε από κάποιον έξω από εμάς, θεραπευτή ή φίλο, για την δική μας αυτορύθμιση μετά από κάποια απογοήτευση ή αναστάτωση κτλ, τα οποία είναι φυσιολογικά κομμάτια της ζωής.

Είναι διαφορετικό να έχω την επιθυμία να μοιραστώ με κάποιο άτομο την εμπειρία μου και άλλο  να το έχω ανάγκη.

Βέβαια, μέσα στο μονοπάτι αυτής της ζωής αισθανόμαστε πολλές φορές αυτή την ανάγκη και είναι φυσικό. Ακόμη κι έτσι, όμως, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι ο σκοπός μας δεν είναι να εξαρτώμαστε από  άλλα άτομα για αυτή την διαδικασία.

Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, λέμε πως ‘’η θεραπεία είναι η σχέση’’, εννοώντας το χώρο ο οποίος μας δίνεται σε μια διαδικασία θεραπείας για να ξανά μάθουμε πως να σχετιζόμαστε με ένα άλλο ανθρώπινο ον με τέτοιον τρόπο που να μπορούμε πραγματικά να εκφράσουμε και να υποστηρίξουμε την ύπαρξη μας στον κόσμο και έτσι να σχετιστούμε με τους άλλους ανθρώπους με αυτές τις καινούριες δεξιότητες.

Εν κατακλείδι, η θεραπεία είναι μια παιδαγωγική θεραπευτική διαδικασία που απέχει από την εξαρτητική σχέση.

Τουλάχιστον, εγώ προσπωπικά προσφέρω την gestalt θεραπεία ως τέτοια…

 

• Προηγούμενο